- Włoski malarz renesansowy, najbardziej znany z rodziny Belini. Przypisuje mu się zrewolucjonizowanie weneckiego malarstwa kolorystycznego. G. Obrazy i pejzaże Beliniego wywarły głęboki wpływ na wenecką szkołę artystyczną, zwłaszcza na jego uczniów Giorgione (ok. 1477-1510) i Tycjana (ok. 1488-1576).
Giovanni Belini urodził się w Wenecji w rodzinie artystów. Jako rok urodzenia podaje się zwykle około 1430. Wiadomo, że jego brat Gentile był starszy i również urodził się około 1430 r. Bardzo późna data pierwszego obrazu Beliniego sugeruje, że urodził się nieco później, być może po 1435 r. Później Giovanni nie został wymieniony w testamencie żony ojca, Anny Rinversi, co doprowadziło do pomysłu, że był nieślubnym synem. Jego ojciec, Jakop Belini, prowadził rodzinny warsztat, a jego starszy brat, Gentile Belini, został znanym malarzem. Giovanni rozpoczął edukację w warsztacie ojca wraz z bratem, obaj byli asystentami ojca. Andréa Mantegna, niemal rówieśnik malarza z Padwy, poślubił siostrę Giovanniego w 1453 roku i wywarł wpływ na wczesne prace Giovanniego. Jeden z pierwszych niezależnych ołtarzy Giovanniego Beliniego, Zwiastowanie, wykonany na początku lat pięćdziesiątych XIV wieku, wykazuje silne przejawy stylu Andrei Mantegny, z ograniczoną paletą kolorów i przedstawieniem draperii, jakby były wykonane z metalu (obraz był długo przypisywany Mantegnie). Giovanni niewątpliwie przejął część prac swojego ojca Jacopo. Gdy miał prawie 30 lat, jego prace wykazywały głębokie uczucia religijne i ludzką tragedię. Obrazy Beliniego z wczesnych lat jego twórczości wykonane są temperą (np. "Św. Hieronim").
Malowidło "Modlitwa na Górze Oliwnej", stworzone przez Giovanniego około 1460 roku, ukazuje rodzący się talent artysty. Obraz jest zestawiony z nieco wcześniejszym obrazem Mantegny na ten sam temat, między którymi istnieją oczywiste podobieństwa i oczywiste różnice przy porównywaniu stylów Beliniego i Mantegny. Na obrazie Mantegny linie są bardzo precyzyjne i wyraźne, a formy rzeźbiarskie. Giovanni Belini umieścił postacie w łagodniejszych tonach, dając poczucie atmosfery. Można stwierdzić, że akcja obrazu rozgrywa się o poranku. Siła dzieła Mantegni pochodzi z dramatycznego przedstawienia skał i postaci bohaterów.
Antonello da Messina, który odwiedził Wenecję w latach 1475-76 i pracował w olejach, zrewolucjonizował pracę Beliniego. Jego ołtarz dla kościoła San Cassiano wykazuje ślady wpływu na późniejsze prace Beliniego. Chociaż Belini pracował już w oleju, uważa się, że to Antonello da Messina pokazał weneckim malarzom jego prawdziwy potencjał. Od około 1475 roku Giovanni Belini był autorytatywnym i znanym artystą w Wenecji. Regularnie zlecali mu malowanie ołtarzy zamożni szlachcice i kupcy weneccy, a także klienci z okolicznych miast. Obrazy te były zwykle przeznaczone do prywatnych kaplic grobowych w kościołach i przedstawiały Dziewicę z Dzieciątkiem wśród świętych. Obrazy te ukształtowały wenecką szkołę artystyczną przedstawiającą sceny sakralne. Położyły one znacznie większy nacisk na przedstawienie postaci ludzkich i relacji między nimi, podczas gdy znaczenie krajobrazu spadło. Możliwe, że Belini był pod wpływem artystów pracujących w tym czasie w środkowych Włoszech, zwłaszcza Piero della Francesca. Zmianę stylu ilustruje obraz ołtarza Koronacji Marii w Pesaro, który Giovanni prawdopodobnie wykonał w Pesaro i mógł podróżować do Urbino lub Rimini, gdzie znajdowały się prace Piero. Belini mógł być również pod wpływem rzeźby Donatella, której przykłady znajdowały się w Padwie. Św. W ołtarzu kościoła św. Hioba Belini całkowicie zrezygnował z pejzażu, a objętości postaci są przedstawione tylko w świetle i cieniach.
Inne ważne dzieła Giovanniego Beliniego obejmują Ekstazę św. Franciszka i Świętą Alegorię, obie namalowane około 1475-85 roku. "Ekstaza świętego Franciszka" ma przedstawiać stygmatyzację świętego i wizję Chrystusa, ale żaden z tych elementów narracyjnych nie jest obecny. "Znaczenie i cel 'Alegorii świętego' jest ogólnie trudny do ustalenia. Było to bardzo nietypowe w ówczesnych Włoszech, gdzie tworzono obrazy z wyraźnie rozpoznawalnymi motywami z opowieści biblijnych. Niektórzy święci Kościoła chrześcijańskiego przedstawieni na obrazie są zidentyfikowani, ale relacje między nimi są niejasne. Aureola świętości i pobożności jest nadawana obrazom przez rozświetlające efekty świetlne.
W 1479 roku Giovanni Belini przejął zlecenie swojego brata na ukończenie scen historycznych w Wielkiej Sali Rady w Wenecji. W tym i następnym roku poświęcił swój czas i energię projektowi. To dzieło, uważane za jego najlepsze, zostało zniszczone przez pożar w 1577 r. Ołtarz "Zwiastowanie", stworzony około 1478-79 r., Zasadniczo różni się od prac z młodości na ten sam temat. Postacie w tym dziele zyskały monumentalną jakość i są otoczone subtelnymi tonami światła. Postacie i krajobraz łączą się w jedną przestrzeń. W 1483 roku Belinis został mianowany malarzem miasta, którą to funkcję pełnił aż do śmierci. W 1505 roku Belini podpisał i datował ołtarz kościoła św. Zachariasza w Wenecji, kolejne dzieło malarza o złożonej kompozycji z wieloma postaciami. Belini namalował wiele małych obrazów Madonny z Dzieciątkiem i pietas. Wśród portretów wyróżnia się portret doży Wenecji, Leonardo Loredano, namalowany w 1505 roku, jako symbol władzy i autorytetu władców republiki weneckiej.
Do 1510 roku zmienił się gust weneckiej publiczności. Do uczniów Beliniego należeli Giorgione, Tycjan i Sebastiano del Piombo. Belini nie tylko wpłynął na nich, ale sam był pod wpływem nowego pokolenia artystów. Giovanni Belini zaczął malować świeckie tematy ze starożytnej mitologii. W 1514 roku rozpoczął "Ucztę Bogów", zamówioną przez Alfonso d'Este, księcia Ferrary. Obraz został później ukończony przez Tycjana. W 1515 roku artysta, który musiał mieć wówczas około 80 lat, namalował swoje pierwsze przedstawienie nagiej kobiety, "Młoda kobieta przystrajająca się przed lustrem".
Belini zmarł w Wenecji w 1516 roku. Jego prace wywarły wpływ nie tylko na jego uczniów, ale także na innych malarzy, w tym Vitora Carpaccio, Lorenza Lotto i Fra Bartolomeo. Niemiecki malarz Albrecht Dürer napisał o Belinisie w 1506 roku: "Jest bardzo stary, ale wciąż jest najlepszym malarzem ze wszystkich". Niewiele wiadomo o rodzinie malarza: jego żonie Ginevrze Bocchetta i synu Alvise, który urodził się między 1480 a 1490 rokiem.
