Gerardas Bagdonavičius ✝

grafik, pedagog, historyk lokalny, scenograf, jeden z pionierów ekslibrisu na Litwie.

1910-1915 uczył się w Gimnazjum Chłopięcym w Szawlach. Kiedy wybuchła I wojna światowa, rodzina Bagdonavičysów, wycofując się ze zbliżającego się frontu, wyjechała w głąb Rosji. Uczęszczał do gimnazjum chłopięcego w Witebsku i Jarosławiu, a przed ukończeniem nauki rozpoczął pracę jako technik w studiu filmowym w Jarosławiu, zainteresował się fotografią artystyczną i zapoznał się z podstawami aktorstwa i sztuki fotograficznej. W 1919 r., kiedy jego rodzina przeniosła się do Saratowa, zapisał się do szkoły handlowej, a w wolnym czasie uczęszczał do prywatnego studia artysty F. Korniejewa. Po śmierci ojca, w 1920 r. powrócił z matką do Szawli. Dwa kursy w Saratowskiej Szkole Handlowej zagwarantowały mu pracę w sferze handlowej, ale wybrał drogę artysty. Zdał egzaminy eksternistyczne w Kowieńskiej Szkole Artystycznej i poświęcił swoje życie sztuce i fotografii: w latach 1930-1944 pracował jako nauczyciel rysunku w seminarium nauczycielskim i średniej szkole rzemieślniczej, w latach 1934-1939 w szkole handlowej, a w latach 1944-1945 w średniej szkole artystycznej.
Artysta

Szczególnie cenne są rysunki etnograficzne, pejzaże architektoniczne, które pełne są różnych notatek i objaśnień. Często bezcenna wiedza etnograficzna i historyczna. W 1925 r. opublikował książkę z rysunkami zatytułowaną "Album obrazów kościoła św. Piotra i Pawła w Szawlach".

Jego wkład w tworzenie i popularyzację ekslibrisu litewskiego na Litwie i na świecie był ogromny. Stworzył ponad dwieście ekslibrisów, z których duża część poświęcona jest Szawlom i ich mieszkańcom. Ciekawa i oryginalna jest grupa grafik użytkowych - listy z podziękowaniami, gratulacjami i pochwałami, papiery firmowe dla instytucji, koperty, pocztówki, etykiety na produkty oraz różnego rodzaju opakowania na produkty przemysłowe i spożywcze.

Pierwsze zachowane szkice scenograficzne powstały do dramatu Vydūnasa "Gwiaździste szlaki", wystawionego w Kowieńskim Teatrze Ludowym w 1923 r., oraz do sztuki Ilji Erenburgsa "Serce ze złota". Zaprojektował spektakle Teatru Dramatycznego w Szawlach "Tartiuf" Moliera (1933) i "Oszustwo i miłość" Friedricha Schillera (1941). Projektując scenografię, kostiumy i rekwizyty, uważnie studiował przedstawiany okres, aby realistycznie odzwierciedlić ducha epoki.

Projektował meble do różnych celów: salonu, jadalni, salonu, ogrodu. W 1937 r. według jego projektów wykonano zestawy mebli dla Muzeum Wojskowego w Kownie i Kwatery Oficerskiej.

Stworzył ponad pięć tysięcy prac różnego rodzaju. Od 1923 roku brał udział w wystawach. W latach 1966, 1971, 1981 organizował osobiste wystawy jubileuszowe w Wilnie, Kownie, Kłajpedzie, Szawlach. Tworzył prace graficzne i malarskie przedstawiające architekturę litewską ("Szawle" 1919, 1969, "Architektura Cytowian" 1927, "Zespół Kretinga" 1931, "Żarniai" 1971)

Pierwszy aparat fotograficzny wykonał z kartonu, a za obiektyw posłużyły mu okulary. Później zrobił drewniany aparat, którym wykonał wiele zdjęć. Od 1932 roku fotografował sztuki wystawiane w latach przedwojennych i powojennych w Teatrze Dramatycznym w Szawlach, ulice miasta, rynek, plac, architekturę, ludzi, przyrodę, pozostawiając ponad sto pejzaży i obrazów przedwojennego miasta. Nie stronił od eksperymentów, nie zadowalał się prostym odwzorowaniem obrazu, dążył do odtworzenia nastroju, jaki panował podczas fotografowania, dążył do modernizmu, wykorzystywał oświetlenie do tworzenia kontrastowych obrazów, przywiązywał dużą wagę do kompozycji.

Artysta podchodził do fotografii jak do sztuki. Prawdopodobnie jako jeden z pierwszych szawelskich artystów fotografował akty. Próbując stworzyć nowy obraz, eksponował negatywy fotograficzne przez gazę. Zbudował aparat fotograficzny do robienia zdjęć przedstawień podczas akcji na zaciemnionej scenie. Wykonał wiele artystycznych zdjęć skonstruowanym przez siebie aparatem i wystawił je. Fotografie zachowały się w archiwum Działu Fotografii Muzeum Świtu, w muzeum Gimnazjum im. J. Janonisa w Szawlach oraz w zbiorach prywatnych.

Uczył podstaw malarstwa, grafiki i fotografii uczniów i studentów w Seminarium Nauczycielskim, Średniej Szkole Rzemiosła, Szkole Handlowej, Szkole Pedagogicznej i Liceum im. J. Janonisa, a także w innych placówkach edukacyjnych w Szawlach. Pracował w laboratorium fotokinetycznym, organizował wystawy i dyskusje na temat fotografii z uczniami. 11 września 1934 r. w Szawelskim Towarzystwie Historii Regionalnej powstała sekcja fotografów amatorów, której przewodniczącym został Česlovas Liutikas, a najbardziej aktywnymi członkami byli Mykolas Eidrigevičius, Gerardas Bagdonavičius, Peliksas Bugailiškis i inni. W 1935 r. Sekcja Amatorów Fotografii zorganizowała wystawę fotograficzną w Muzeum Świtu, na której 38 autorów wystawiło 618 fotografii. W 1938 r. muzeum zorganizowało wystawę "Nasza starożytna kultura w obrazach", która opierała się na pracach członków sekcji fotograficznej.

 W latach 1930-1940 uczestniczył w wyprawach organizowanych przez Muzeum Ausra. Podczas wypraw zbierał eksponaty dla muzeum, rysował i fotografował cenne eksponaty, budynki, krajobraz i ludzi. 1966, kiedy w Szawlach powstał klub fotograficzny, a później szawelski oddział Towarzystwa Sztuki Fotograficznej, chętnie dzielił się swoim doświadczeniem fotograficznym, oceniał fotografie kolegów, dyskutował o ich pracy, dzielił się wspomnieniami i osiągnięciami fotograficznymi.